Φορέας Διαχείρισης

Τα πρoγράμματα Interreg ξεκίνησαν το 1989, και συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Είναι μια πρωτοβουλία που έχει ως στόχο να τονώσει τη συνεργασία μεταξύ των περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχουν σχεδιαστεί για να ενθαρρύνουν τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διάφορα επίπεδα. Ένας από τους κύριους στόχους τους είναι να ενισχύσουν την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την ενθάρρυνση της ισόρροπης ανάπτυξης της ηπείρου, μέσω της διασυνοριακής, διακρατικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην ενσωμάτωση απομακρυσμένων περιοχών με εκείνες που συνορεύουν με τις υποψήφιες χώρες.

Ο Φορέας Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου και Αιτωλικού υλοποιεί ένα πρόγραμμα Interreg σε συνεργασία με την Ιταλία, [ProActNatura 2000], για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta. 

Η δράση PRO.ACT.NATURA 2000 (PROTECTION ACTIONS FOR CROSSBORDER AND JOINT MANAGEMENT OF MARINE SITES OF COMMUNITY INTEREST, NATURA 2000) εντάσσεται στον Άξονα προτεραιότητας 3: «Βελτίωση της ποιότητας ζωής, προστασία του περιβάλλοντος και ανάπτυξη της κοινωνικής και πολιτιστικής συνοχής». Στόχος της είναι η προώθηση και βελτίωση, της από κοινού προστασίας και διαχείρισης των φυσικών πόρων, πρόληψη των φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων.

Η κοινή περιοχή μεταξύ της Απουλίας και Δυτικής Ελλάδας, με κάποιες από τις πιο ενδιαφέρουσες θαλάσσιες περιοχές (πραγματικούς θησαυρούς βιοποικιλότητας) χαρακτηρίζεται επίσης από κάποια είδη προτεραιότητας (με βάση την οδηγία 92/43/ΕΕ) τα οποία απειλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και για τα οποία οι γνώσεις μας είναι περιορισμένες. Ένα τέτοιο είδος είναι η θαλάσσια χελώνα Caretta caretta (Linnaeus, 1758) που ανήκει στην οικογένεια των Χελωνιοειδών (Cheloniidae).

Με το συγκεκριμένο έργο «Παρακολούθηση και Σχέδιο Διαχείρισης για τη Θαλάσσια Χελώνα Caretta caretta στην περιοχή της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου και Αιτωλικού, επιδιώκεται η εκπόνηση ενός σχεδίου διαχείρισης για την προστασία της C.caretta, που θα στηρίζεται στην παρακολούθηση της κίνησης της, την καταγραφή των ενδιαιτημάτων της και των πιθανών περιοχών ωοτοκίας, καθώς και η ενημέρωση – ευαισθητοποίηση του κοινού με αιχμή τους αλιείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Οι δράσεις του έργου που έχουν ολοκληρωθεί μέχρι στιγμής είναι:

1)       Χαρτογράφηση ενδιαιτημάτων

Πραγματοποιήθηκε καταγραφή των λιβαδιών Ποσειδωνίας (Εικόνα 1) και  δημιουργήθηκαν χάρτες (μέσω συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών ArcMap, Εικόνα 2), με τη χρήση συνδυαστικών μεθόδων όπως η χρήση βιβλιογραφικών πηγών, η χρήση δορυφορικών εικόνων, οι παρατηρήσεις και εργασίες πεδίου και η συλλογή πληροφοριών από τους τοπικούς φορείς. 

 Εικόνα 1: Απεικόνιση εξάπλωσης λιβαδιών Ποσειδωνίας μετά τη δειγματοληψία πεδίου

2)      Χαρτογράφηση πιθανών θέσεων ωοτοκίας

Διεξήχθη έρευνα πεδίου, στην ακτογραμμή της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου – Αιτωλικού για :

• τον εντοπισμό και την καταγραφή πιθανών θέσεων  ωοτοκίας της χελώνας Caretta caretta    

 Εικόνα 2: Χάρτης με τις παραλίες που διερευνήθηκαν στο μέτωπο της λιμνοθάλασσας για πιθανή φωλεοποίηση της θαλάσσιας χελώνας.

(Η αντιστοίχιση της αρίθμησης των παραλιών με την ονομασία τους φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί)

  Πίνακας 1: Αντιστοίχιση και αξιολόγηση παραλιών που ελέγχθηκαν για πιθανή φωλεοποίηση.

• την καταγραφή των εξόδων των χελωνών.

• την καταγραφή και την εκσκαφή των φωλιών

• την απεικόνιση των θέσεων ωοτοκίας σε χάρτες, μέσω συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών (ArcMap)
• την αντιμετώπιση απειλών ως προς την ασφαλή τους εκκόλαψη
• την καταγραφή ανασταλτικών εξωτερικών παραγόντων επώασης αυγών

3)    Παρακολούθηση κινήσεων θαλάσσιων χελωνών – Συλλογή πληροφοριών

 Κατά τη διάρκεια του 2013 συνελήφθησαν χελώνες στην ευρύτερη περιοχή του Μεσολογγίου οι οποίες μαρκαρίστηκαν εξωτερικά με «ετικέτες» στα πτερύγια τους (flipper tags, Εικόνα 6). Οι τεχνικές σύλληψης ήταν είτε με τα χέρια μέσα από διβάρια που είχαν εγκλωβιστεί οι θαλάσσιες χελώνες, είτε με τη μέθοδο (rodeo) που έχουν αναπτύξει οι ερευνητές του συλλόγου «ΑΡΧΕΛΩΝ».

 Σε ορισμένες από αυτές τοποθετήθηκαν πομποί συνεχούς λειτουργίας (24hon) ώστε να παρακολουθούνται οι κινήσεις τους δορυφορικά με τη χρήση του συστήματος Argos (Εικόνα 7). Τα δορυφορικά δεδομένα επεξεργάσθηκαν με τη χρήση του εργαλείου STAT (SateliteTrackingandAnalysisTool, Coyne & Godley 2005) και δημιουργήθηκαν χάρτες με απλό φιλτράρισμα των δεδομένων.

Οι ερευνητές κατά τη διάρκεια της σύλληψης των χελωνών έκαναν και την απαραίτητη συλλογή δεδομένων (καταγραφή μέσω GPSθέσης εντοπισμού, μέτρηση καβουκιού – ουράς, καταγραφή φύλου χελώνας, συλλογή δειγμάτων γενετικού υλικού για τον προσδιορισμό του πληθυσμού/ων προέλευσης των χελωνών στην περιοχή μελέτης, Εικόνα 9)

4)    Καταγραφή των απειλών για την C.caretta στην περιοχή του Μεσολογγίου – Αιτωλικού.

Από τους ερευνητές καταγράφηκαν όλοι οι πιθανοί κίνδυνοι (άμεσοι ή έμμεσοι) που αντιμετωπίζουν οι θαλάσσιες χελώνες τόσο στη θάλασσα όσο και στη στεριά της περιοχής έρευνας. (Ακολουθούν παραδείγματα)

Απειλές στη θάλασσα:

• Εμπλοκή σε διάφορα αλιευτικά εργαλεία (π.χ. δίχτυα, παραγάδια) (Εικόνα 10)
• Σύγκρουση με σκάφη που κινούνται στην συγκεκριμένη περιοχή
• Σκόπιμος τραυματισμός από αλιείς (συνήθως λόγω της εμπλοκής των χελωνών στα αλιευτικά εργαλεία)
• Καταστροφή των τροφικών πεδίων (λιβάδια Ποσειδωνίας) από συρόμενα αλιευτικά εργαλεία

Απειλές στην στεριά:

• Η αυθαίρετη οικιστική και τουριστική ανάπτυξη των παραλιών ωοτοκίας (Εικόνα 11)
• Η θήρευση των φωλιών
• Η φωτορρύπανση
• Η προσχώρηση της θάλασσας στην παραλία

5)    Καταγραφή περιστατικών εκβρασμού

  Ο Φορέας Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου και Αιτωλικού σε συνεργασία με το Σύλλογο για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας «ΑΡΧΕΛΩΝ» καθώς και με το Υπολιμεναρχείο Μεσολογγίου καταγράφει όλα τα περιστατικά τραυματισμού ή εκβρασμού νεκρών χελωνών στην περιοχή της έρευνας.

6)   Έρευνα μέσω συνεντεύξεων για την στάση των τοπικών αλιέων απέναντι στην ύπαρξη της C.caretta στην περιοχή καθώς και για την εξακρίβωση και καταγραφή μεθόδων αλιείας που ακολουθούν

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2013 διεξήχθη έρευνα για τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με την αλιευτική δραστηριότητα στην λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου – Αιτωλικού, την παρουσία των θαλάσσιων χελωνών στην περιοχή, τη διερεύνηση προβλημάτων τόσο για τους αλιείς όσο και για την C.caretta.
Η έρευνα έγινε σε μορφή ημι-δομημένης συνέντευξης με ανοιχτού και κλειστού τύπου ερωτήσεις σε αλιείς με τις εξής θεματικές ενότητες:

i. Στοιχεία αλιευτικής δραστηριότητας
ii. Στοιχεία γνώσεων περί θαλασσίων χελωνών
iii. Εμπειρική καταγραφή επαφών με θαλάσσιες χελώνες
iv. Ιστορικά στοιχεία για την περιοχή
v. Στοιχεία για την προστασία, διαχείριση και ενημέρωση
vi. Σημειώσεις παρατηρητή

 7)   Διεξαγωγή και συμμετοχή σε συνέδρια σχετικά με τις θαλάσσιες χελώνες.

Στην συνέχεια του προγράμματος και μέχρι τη λήξη του, θα εκπονηθεί το Σχέδιο Διαχείρισης για την C.caretta και θα υπάρξουν προτάσεις για πρόγραμμα συνέχισης παρακολούθησης τόσο των ενδιαιτημάτων όσο και του είδους.